Aksaray, Anadolu Blgesi’nde Nide’nin kuzeybatsnda, Konya’nn dousunda, Ankara’nn gneydousunda bir ildir. 377.505 nfusa sahip ve yzlm olarak 7.626 m dir.

2010 TUIK verilerine gre merkez ileyle beraber 7 le, 39 belediye ve 151 ky vardr.

Aksaray ilinin ileleri; Aaren, Eskil, Glaa, Gzelyurt, Ortaky ve Saryahi’dir.



Glaa

Akl Hykte Mamasun Baraj nedeniyle yaplan kurtarma kazlarnda yrede M.. 8000 yllarnda insan topluluklarnn yaad tespit edilmitir. Glaa’a bal Saratl ve Camiliren kylerinde yeralt ehirleri bulunur.

Gzelyurt

Gnmzde “Yksek Kilise” olarak bilinen “Analipsis Tepesi” ve civarnda ok miktarda ilenmi obsidiyenden (volkanik cam) yaplm ta baltalar ve seramik paralarna rastlanmas, burada “Kalkolitik a” insannn yaadn gstermektedir.
Manastr Vadisi, Ihlara Vadisi, Analipsis Tepesi civarndaki “Peri Bacalar”, Greme ve Zelve gibi Kapadokya Blgesi yzey ekillerine iyi bir rnektir. Deniz seviyesinden 1485 m. yksekliktedir. Burada tam bir yayla havas hkm srer.

Ortaky

lede yaplan kazlarda elde edilen buluntular buralarn Eski Tun a’na uzanan tarihini ortaya karmtr. Byk Trk mutasavvf Yunus Emre’nin trbesi Ortaky’n Sarkaraman kasabas yaknlarndaki Ziyaret Tepesindedir.

Tarihesi

lka’da Arkhelais adn tayan kenti, son Kapadokya kral Arkhelaos’un Garsuara adl yerlemeyi gelitirerek kurduu sanlmaktadr. Roma mparatoru Cladius I kente koloni ayrcal tand. Ayrcalk, Anadolu’daki birok nemli yolun kavak noktasnda bulunan kentin daha da gelimesine yol at. Bizans ile Mslman Araplar arasnda birok kez el deitiren ehir Malazgirt Sava’nn (1071) ardndan Trkler’in egemenliine girdi.ehirde gnmze kadar gelemeyen Danimendliler eserleri vard.ehirde Danimend paras baslmtr.Gnmze ulaan Danimedli eseri, kmbet eklindeki, Hcp yaknndaki Bekar Sultan Trbesi’dir.ehir Arap aknlaryla virane hale gelmiti. Kl Arslan II (1155-1192), ykk durumdaki Aksaray’ bir slam kenti olarak yeniden kurdu, kentin evresini surla evirdi, camii, medrese, ar, hamam vb. yaptrd. Azerbaycan’dan getirdii din bilgini, zanaatkar ve tccarlar kente yerletirdi. Ticaret yollar zerinde bulunan Aksaray, Anadolu Seluklu Devleti’nin nemli merkezlerinden biri olarak geliti. Seluklu’lardan sonra Karamanoullar’nn eline geti. Bir sre Eretna Beylii’nin egemenliinde kalan (1341-1365) ve 1 yllna Kad Burhanettin Devletinin eline geen kent, Karamanoullar yeniden egemen oldu. 1396’da Yldrm Bayezid tarafndan ele geirildiyse de Timur istilasndan sonra yeniden Karamanoullar’nn eline geti. 1467’de Fatih Sultan Mehmet dneminde Aksaray kesin olarak Osmanl topraklarna katld. Aksaray, Cumhuriyet dnemi’nde 1920’de il durumuna getirildi. 1933’de karlan hususi kanunla ile olarak kendinden ok daha kk olan Nide’ye baland. Aksaray 1989’da yeniden il oldu.