Amasya, Trkiye Cumhuriyeti’nin Karadeniz Blgesi’nde bulunan bir ildir. Merkezi Amasya’dr. 2010 TUIK verilerine gre merkez ile ile birlikte 7 ile, bunlara bal 20 belde ve 349 ky vardr.

Amasya’nn bilinen ilk ad “Amaseia”‘dr. Bu isim dnyann ilk corafyacs olarak bilenen Strabon tarafndan verilmitir. “Amaseia” amozonlardaki yaayan halkn kralielerine verdikleri isimdir.

Amasya ilinin ileleri; Gyncek, Gmhacky, Hamamz, Merzifon, Suluova ve Taova’dr.


Gyncek

ekerek Irma Vadisi’nde kurulan ileye 8 km. uzaklktaki ekerek vadisine bakan kayalk zerinde kurulmu Gkeli kalesi ilenin nemli tarihi eseridir. Roma Dneminde garnizon olarak kullanlan Kalede 98 basamakl merdiven ile gizli bir yol bulunmaktadr. le merkezine 6 km. uzaklkta bulunan amurlu ky lice mevkiinde kan kaynak suyunun bbrek talarna kar tedavi edici zellii olduu sylenmektedir.

Gmhacky

le merkezindeki Bedesten, Byk hamam, Koyun pnar ve Kabak emesi; Gm beldesinde yer alan Haliliye Medresesi, Yrg Paa Cami, Darphane Cami, Maden Cami (Eski Kilise) ilenin Seluklu ve Osmanl dnemi mimari eserleridir. arlayuk beldesi ise yeilin her tonunun bulunduu, altyaps olan bir mesire yeridir.

Hamamz

negl dalarnn dou ve kuzey eteklerinde kurulmutur. le merkezinde bulunan Arkut Bey kaplcas yrenin nemli dinlenme ve piknik yeridir. le merkezine 1km. uzaklkta olan Kahramanlar mesi barsak parazitlerine iyi geldii bilinmektedir.

Merzifon

l merkezine 49 km. uzaklktadr. 7. yzyl sonlarnda Merzifonlu Kara Mustafa Paann Sadrazam olmasyla Merzifon kkl imar deiikliine uramtr.

Tarihi

Yaplan arkeolojik aratrma ve bulgulara gre Amasya’da ilk yerleme M.. 5500 yllarnda balayp Hitit, Frig, Kimmer, skit, Lidya, Pers, Hellen, Pontus, Roma, Bizans, Danimend, Seluklu, lhanl ve Osmanl dnemlerinde de kesintisiz olarak devam etmitir.

Pontuslar (M..333 – M..26) tarafndan yaplan Kral Kaya Mezarlar, gnmze kadar ulaarak kentin ant eserleri arasna girmitir.

700 yl Bizans egemenliinde kalan Amasya, Melik Ahmet Danimend Gazi tarafndan 1075 ylnda fethedilerek bu kentte ilk Trk – slam Egemenlii kurulmutur.

Osmanl Anadoluda Trklerin ilk ehir hayatna gei yaptklar yerlerden birisi de Amasya olup z be z Trk oymaklarnn Amasya ve civarnda yerlemi olmas, korunakl bir yapya sahip olmas nedenleri ile Osmanl ehzadelerinin Amasyada yetitirilmesi uygun bulunmutur. Bu Sebeplerledir ehzade elebi Mehmet Timur nedeni ile dalan Anadolu birliini Amasya ve civarndaki Trkmenlerden salad gle tekrar salamtr. .

ehzade Yldrm Bayezid, elebi Mehmet, ehzade Murat (II), ehzade Ahmet elebi, ehzade Mehmet (II), ehzade Aleddin, ehzade Bayezid (II)), ehzade Ahmet, ehzade Murat, ehzade Mustafa, ehzade Bayezid ve ehzade Murad (III) eitli tarihlerde Amasya’da Valilik yapmlardr.

Bu dnemde kentte birok ilim adm yetiip saray, eme, medrese, cami, trbe v.b. kalc eserlerle, ehir bir kltr merkezi olarak tarihteki yerini almtr.

Tarihin ak ierisinde nemli roller stlenen Amasya, Kurtulu Sava srasnda yine n plana km, Kurtulu mcadelesinin planlar bu kentte hazrlanmtr.

Corafyas: Amasya, douda Tokat, gneyde Yozgat, batda orum, kuzeyde Samsun lleri ile evrilidir. Yeilrman Orta Karadeniz Dalar (Canik) arasnda oluturduu vadi zerinde kurulmutur.

Akda, Tavan Da, negl Da, Kocack Tepesi, Krklar Da, Ferhat Da nemli dalardr. Sulama amal glet ve barajlar ile sulanan verimli ovalara sahiptir. Borabay Gl en nemli gldr. Yeilrmak ve gletlerde yayn, sazan, turna, levrek, pullu gibi balk trleri bulunmaktadr.

klimi: lde Karadeniz iklimi – kara iklimi arasnda bir gei iklimi hkm srer. Yazlar kara iklimi kadar kurak, Karadeniz iklimi kadar yal deildir. Klar ise Karadeniz iklimi kadar lman, kara iklimi kadar sert deildir…