Belika, resmi adyla Belika Krall, Bat Avrupa’da bulunan bir devlettir. Avrupa Birlii’ne ye ve birliin ve NATO gibi baz uluslararas organizasyonlarn merkezlerini barndrr. 30,528 km’lik bir alan kaplayan lkenin nfusu yaklak 10,8 milyon kiidir.

Cermen ve Latin dnyas arasnda bir snr oluturan Belika’da Felemenkler tarafndan Felemenke, Valonlar tarafndan Franszca ve kk bir Alman grup tarafndan Almanca konululur. Belika federal bir devlet yapsna sahip olup, Felemenke’nin resmi dil olduu Flaman Blgesi, Franszca’nn resmi dil olduu Valon Blgesi ve her iki dilin de resmi dil sfatn tadklar Brksel Bakent Blgesi’nden oluur. Son olarak, tamam Valon Blgesi’nin snrlar iinde kalan ve Almanya’ya komu Almanca konuan kk bir topluluk, Valon blgesine bal olmakla birlikte baz alanlarda zerklie sahiptir ve yaadklar blgede Almanca resmi dildir. Belika’nn dilsel eitlilii ve bununla ilgili politik ve kltrel anlamazl, Belika tarihine ve ynetim sistemine yansmtr.

‘Belika’ ad, Kelt ve Cermen karm bir halk olan Belgae’lerin yaad, Roma eyaleti Gaul’n en kuzeyindeki Gallia Belgica’dan kaynaklanr. Belika, Hollanda ve Lksemburg tarihsel olarak Benelks’ten daha byk bir alan kaplayan Alak lkeler diye anlr. Orta a’n bitiminden 17. yzyln balarna kadar ticari ve kltrel adan bir refah merkezi olan lke 16. yzyldan 1830’daki Belika Devrimi’ne kadar Avrupa gleri tarafndan birok muharebeye sahne olarak Avrupa’nn sava alan olarak tanmlanm. ve bu nvan Dnya Savalar tarafndan glendirilmitir.

Bamszln zerine lke hevesle Endstri Devrimi’ne katlm ve 20. yzyl boyunca Afrika’da birok koloni kurmutur. Belika’da 20. yzyln ikinci yarsna ise bir yandan Felemenkler ve Frankofonlar arasndaki atma dier yandan Flaman ve Valon Blgeleri arasndaki eit olmayan ekonomik gelime damgasn vurmutur. Bu hala devam eden atmalar lkede niter devlet yapsndan federal devlete doru bir dizi reformun yaplmasna neden olmutur.

Konum

Belika, 5050’K 400’D koordinatlarnda bulunur. Bat Avrupa’da Kuzey Denizi’ne kys vardr. Karasular 12 deniz milidir. Toplam ky uzunluu 73.1 kilometredir.

Arazisi: 30,528 km
Gller ve akarsular: 250 km
Denizler: 3,462 km
Toplam yzlm: 33,990 km

Belika’nn kara snrlarnn toplam uzunluu 1,482 kiloemetredir. Bunun; 645 kilometresini Fransa, 153 kilometresini Almanya, 150 kilometresini Lksemburg, 460 kilometresini Hollanda oluturur.

Tarihi

Milattan nce 1. yzylda Romallar blgedeki yerli kabileleri malup etti ve blgede Gallia Belgica ilini kurdu. Kavimler G sonrasnda blgenin ynetimi Franklar tarafndan Merovenj Hanedan’na devredildi. 8. yzyl boyunca Franklarn ynetimini Karolenj mparatorluu devrald.

843’teki Verdun Antlamas’yla blge Orta ve Bat Frank Krallklar arasnda paylald ve sonucunda Orta a boyunca Fransa Krall ve Kutsal Roma Cermen mparatorluu dnemlerinde toprak aalar vassallar olarak az ok bamszlklarn kazand. Bu vassallklarn ou 14. ve 15. yzyllarda Burjundi Hollanda olarak birleti. mparator V. Karl 17 ilin kiisel birliini 1540larda devam ettirdi ve bu birlik 1549 Pragmatik Yaptrmlaryla kiisel bir birlikten ok daha fazlasna dnerek kraln Prince-Bishopric of Lige’deki etkisini arttrd.

Seksen Yl Sava (15681648) Alak lkeler’i, Birleik ller (Latince Belgica Foederata, “Federasyon Hollandas”) ve Gney Hollanda (Belgica Regia, “Krallk Hollandas”) olarak ayrd. Bugnk modern Belika’nn byk blmn ieren Gney Hollanda, ard arda Habsburg spanyas ve Habsburg Avusturyas tarafndan idare edildi ve 17. ve 18. yzyllar boyunca ou Fransa-spanya ve Fransa-Avusturya savana evsahiplii yapt.

Fransz Devrimi Savalar’ndaki mcadeleyi takiben, Alak lkeler-Prince-Bishopric of Lige gibi szde Habsburg kurallarnn asla bulunmad blgeleri de ieren-I. Fransz Cumhuriyeti tarafndan blgedeki Avusturya egemenlii krlarak ilhak edildi. 1815’te I. Fransa mparatorluu’nun dalmasyla, Alak lkeler Birleik Hollanda Krall ad altnda yeniden birleti.

1830 Belika Devrimi, Katolik ve tarafsz Belika’nn Geici Hkmet ve Ulusal Kongre altnda bamszln ilan etmesine yol at. 1831’de I. Lopold’n kral olarak atanmasndan sonra Belika, parlementer bir sisteme sahip bir monari oldu. Kraln haklar bata snrl olsa da, 1893’te Belika Genel Grevi’nden sonra erkekler iin genel oy hakk (1919’a kadar oul oylamayla), 1949’da ise kadnlar iin oy hakk tannmtr.

19. yzyldaki ana siyasal partiler Katolik Parti ve Liberal Parti ile yzyln sonlarna doru gelimekte olan Belika i Partisi’ydi. Franszca, asalet ve burjuvazi tarafndan benimsenen tek resmi dildi. Franszca, Felemenke’nin de resmi dil stats kazanmasyla etkisini giderek kaybetmeye balad. Bu tannma, 1898 ve 1967’deki Belika Anayasa’snn bir Felemenke versiyonuyla kanunen resmi halde geldi.

1885’teki Berlin Konferans’nda Kongo zgr Devleti’nin mlkiyeti II. Lopold’e devredildi. 1900’e doru ve 1900’lerin balarndan itibaren II. Lopold tarafndan devletin balca kauuk ve fildii kayna olan Kongo’nun halkna kar ar ve vahice muameleler uluslararas endieleri arttrd. Bu haykr 1908’de daha sonra Belika Kongosu olarak adlandrlan devletin koloninin sorumluluunu devralmasna yol at.

Belika, 1914’te Schlieffen Plan’nn bir paras olarak Almanya tarafndan igal edildi ve Bat Cephesi savalarnn ou lkenin batsnda meydana geldi. Savan ilk aylar Alman Vaheti sonucu Belika Tecavz olarak bilinir. Belika sava srasnda Alman Kolonileri Ruanda-Urundi’nin (bugnk Ruanda ve Burundi) ynetimini devrald ve blge 1924’te Milletler Cemiyeti’nin kararyla Belika mandasna verildi. I. Dnya Sava sonucunda 1925’te Prusya’ya ait Eupen-Malmedy, Belika’ya katld ve bu lkede Almanca konuan bir aznln olumasna yol at. lke 1940’ta Yldrm sava’yla tekrar Almanya tarafndan igal edildi ve bu durum 1944’te Mttefiklerin kurtuluuyla sona erdi. II. Dnya Sava’ndan sonra Kral Almanlarla ibirlii yapt sylenen III. Leopold’e kar genel bir grev ba gsterdi ve kral 1951’de feragat etti. Belika Kongosu da 1960’ta Kongo Krizi srasnda bamszln kazand; bunu 2 yl sonra Ruanda-Urundi’nin bamszl izledi.

Belika, NATO’ya kurucu lke olarak katld ve Hollanda ve Lksemburg ile birlikte Benelks grup devletlerini kurdu. 1951’de Avrupa Kmr ve elik Topluluu’nun alt kurucu lkesinden biri olan Belika, 1957’de Avrupa Atom Enerjisi Topluluu ve Avrupa Ekonomik Topluluu’nun kuruluunda yer ald. Daha sonra en nemli ynetim organlarna evsahiplii yapt Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Birlii Konseyi’ni de ieren imdiki Avrupa Birlii’nin kurucu yelerinden oldu.

Bakent Brksel
Resm dil(ler) Felemenke, Franszca, Almanca
Ynetim biimi Federal anayasal monari parlamenter sistem ve Anayasal monari
Kral II. Albert
Babakan Elio Di Rupo
Nfus
1.1.2011 tahmini 10,827,519 (76.)
2011 saym 11,007,020
Trafik ak sa
Internet TLD .be
Telefon kodu 32

ehirleri idari birimleri

Belika’nn federal blgesi ve on illeriBelika’daki idari blmler hemen hemen Trkiye’deki gibidir. 10 ana il ve bunlara bal ile statsnde belediyeler vardr. Belika’nn illeri;

Antwerpen (il): 2,867 km
Oost Vlaanderen: 2,982 km
Vlaams Brabant: 2,106 km
Hainaut: 3,786 km
Lige (il): 3,862 km
Limburg: 2,422 km
Luxembourg (il): 4,440 km
Namur (il): 3,666 km
Brabant Wallon: 1,091 km
West Vlaanderen: 3,144 km
Belika nfusunun hemen hepsi, %97.3′ kentlerde yaar, lkedeki en byk kentler;

Brksel (1,006,749),
Antwerpen (457,749),
Gent (230,951),
Charleroi (201,373),
Lige (185,574)
Brugge (117,351)

Ekonomisi

Belika’nn kuvvetle kresellemi ekonomisi ve ulam altyaps Avrupa’nn geri kalanyla entegredir. lkenin ileri derecede endstrileen blgenin kalbindeki konumu, 2007’de dnyann en byk 15. ticaret lkesi olmasna yardmc olmutur. Ekonomi, i gc, yksek GNP ve kii bana yksek ihracatla karakteristiklemitir. Belika’nn ana ithal rnleri gda rnleri, makine, ilenmemi elmas, petrol ve petrol rnleri, kimyasallar, giyim ve aksesuar ve tekstil rnleriyken ana ihra rnleri otomobil, gda rnleri, demir ve elik, ilenmi elmas, tekstil, plastik, petrol rnleri ve demird metallerdir.

Belika, 19. yzylda Endstri Devrimi’ne katlan ilk kta Avrupas devletidir. Lige and Charleroi’deki hzl gelien demir ve elik retimi ve 20. yzyln ortalarnda SambreMass vadisinde gelien sanayi 1830-1910 arasnda Belika’y dnyann en gelimi ulusundan biri yapmtr. Buna karn 1840larda Flaman Blgesi’ndeki tekstil endstrisinde ciddi bir kriz olutu ve blge 1846-50 arasnda bir ktlk yaad.

II. Dnya Sava’ndan sonra Ghent ve Antwerp, kimya ve petrol endstrisinde hzl bir gelime yaad. 1973 ve 19793 Petrol Krizleri ekonomiyi resesyona soktu ve bu durum demir-elik endstrisinin daha az rekabete katlan ve retimde ciddi d yaayan Valonya’da daha uzun srd. 1980ler ve 1990lar boyunca lkenin ekonomik merkezi kuzeye doru kayd ve bugnn kalabalk Vlaamse Ruit blgesine yerleti..