Fransa, ya da resm olarak Fransa Cumhuriyeti anakara topraklar Bat Avrupa’da bulunan ve dnyann pek ok blgesinde denizar topraklar olan bir lkedir.

Kta Fransas, gneyde Akdeniz’den kuzeyde Man Denizi ve Kuzey Denizi’ne, douda Ren Nehri’nden batda Atlas Okyanusu’na kadar yaylan topraklarda yer alr. Franszlar, lkelerini topraklarnn biiminden tr Altgen (Franszca: L’Hexagone, okunuu: “l’-gza-gon”) olarak adlandrrlar.

Fransa, ynetimde yar-bakanlk sisteminin uyguland niter bir devlettir. lkenin balca ilke ve lkleri nsan ve Yurtta Haklar Bildirisi’nde aklanmtr.

Fransa’nn Avrupa ktasndaki komular Belika, Lksemburg, Almanya, svire, talya, spanya, Monako ve Andorra’dr. Akdeniz’de talya’ya ait Sardinya adas’ndan sadece 12 km uzaktaki Korsika adas da Fransa’ya aittir. Sahip olduu denizar illerde de, Fransz Guyanas araclyla Brezilya ve Surinam’a, Saint Martin Adas araclyla da Hollanda Antilleri’ne snr vardr. Fransa, Man Denizi’nde deniz yzeyinin altndan geen Man Tneli’yle Birleik Krallk’a balanmaktadr.

Fransa, 17. yzyln ikinci yarsndan bu yana dnya genelinde uluslararas ilikiler alannda nde gelen lkelerden olmutur. 18. ve 19. yzyllar arasnda, Fransa dnemin en byk smrge imparatorluklarndan birini kurmutur. Bu dnemlerde Fransa’nn snrlar bat Afrika’dan, gneydou Asya’ya kadar uzanm, etki ettii blgelerdeki toplumlarn kltr ve siyasetlerinde belirgin izler brakmtr.

Dnya sralamasnda 6. srada bulunan nominal gayrisafi yurtii haslas ve 8. srada yer alan satn alma gc paritesi ile ileri bir ekonomiye sahiptir ve gelimi lkeler snfnda yer almaktadr.

gezileri iin gelenler dhil, lkede yirmi drt saatten az kalanlar hari tutulmak zere, yllk olarak arlad yaklak 82 milyon turistle Fransa, dnyada en ok ziyaret edilen lkedir.

Fransa, Avrupa Birlii adl siyasi ve ekonomik rgtlenmenin kurucu yelerinden biridir ve birlik yesi lkeler iinde yzlm en byk olandr. lke, bunun yannda Birlemi Milletler’in de kurucu yelerinden, Frankofon’un, G8 Zirveleri’nin, Latin Birlii’nin ve NATO’nun da katlmclarndandr. Birlemi Milletler Gvenlik Konseyi’nin be daimi yesinden biridir. 360 etkin sava bal ve 59 nkleer santraliyle nemli bir nkleer gtr.

Fransann Tarihi

Gnmz Fransa’snn snrlar hemen hemen eskiden Kelt Galyallar (Franszca: Celte Gaulois, okunuu: selt golwa) tarafndan yurt edinilen Antik Galya’nn (Franszca: Gaule, okunuu: gol) snrlaryla ayndr. Galya, .. 1. yzylda Roma mparatoru Julius Caesar tarafndan ele geirilince Galya halklar yava yava Roma kltrn ve Roma dilini benimsediler. Daha sonra zamanla bu dil kendi iinde deierek ada Franszcann temellerini oluurdu. Fransa topraklarnda Hristiyanlk ilk olarak .S. 2. ve 3. yzyllarda grld ve sonraki iki yzyl iinde ylesine hzl yaylma olana buldu ki, Aziz Jerome yazlarnda Galya’nn “sapknlktan kurtulmu” olan tek blge olduunu yazd.

.S. 4. yzylda, Galya’nn Ren Nehri kysndaki dou snrlar Germen boylar tarafndan ynetiliyordu. Bu topluluklar iinde en etkili olan, Fransa’ya antik Francie adn da veren Franklard. Gnmzde kullanlan Fransa adysa Paris dolaylarnda bulunan Capet krallarnn ynettii derebeyliin bulunduu blgenin adndan gelir. Roma mparatorluu’nun dnden sonra, Avrupa topraklarnda yaylan Germen boylar iinde Franklar, Aryanizm’e deil de, Katoliklie giren ilk topluluklard. Bu nedenle Fransa’ya Kilisenin en byk kz (La fille aine de lglise) sfat verilmi, Franklar da buna dayanarak kendilerini Fransa’nn en iyi Hristiyanlar olarak adlandrmlardr.

Ayr bir lke olarak Fransa tarihinin balamasysa 843 tarihli Verdun Antlamas uyarnca Karolenj mparatorluu’nun Dou Frank Krall, Bat Frank Krall ve Orta Frank Krall olarak e ayrlmasyla balad. Bat Frank Krall hemen hemen bugnk Fransa topraklarn kaplyordu ve nitekim ada Fransa’nn temelleri bu krallk zerine kuruldu.

Karolenj Hanedan Fransa’y 987 ylnda Fransa Dk ve Paris Kontu Hugh Capet’nin, Fransa kral olarak ta giymesine kadar ynetti. Onun soyundan gelenler ile Valois ve Bourbon hanedanlar da aamal bir dizi savala lkede birlii saladlar. Krallk ynetimi 17. yzylda ve kral XIV. Louis’nin dneminde dorua ulat. Bu srete Fransa, Avrupa ktasnn en kalabalk lkesi hline geldi ve Avrupa kltr, politikalar ve ekonomisi zerinde en etkili glerden biri oldu. Franszca dnemin diplomasi dili oldu ve uzun sre bu nitelii koruyarak kald. Aydnlanma a da byk lde Fransz entelektel evrelerinde gerekleti. Fransz biliminsanlar 18. yzylda byk bilimsel bulularn altna imzalarn attlar. Ayrca Fransa bu dnemlerde Afrika, Amerika ve Asya ktalarnda birok denizar toprak edindi.

Corafi zellikleri

Metropolitan Fransa olarak adlandrlan, lkenin Avrupa snrlar iinde bulunan blm, ktann bat blmnde yer almaktadr. Ancak Fransa; Kuzey Amerika, Karayipler, Gney Amerika, Hint Okyanusu, Byk Okyanus ve Antarktika’ya yaylan geni bir corafyada ok sayda il ve zel blgeye de sahiptir. Bunlardan dorudan Fransa’ya ait olanlar denizar iller; kendi ilerinde bamsz, savunma konusunda Fransa ile anlamal olan ortak lkeler ise collectivits d’outre-mer ksaca COM (Trke: Denizar Topluluklar) olarak adlandrlr.

Fransa’nn Avrupa ktasndaki topraklar 547.030 kilometrekarelik bir alan kaplar. Bu alanla Fransa, Avrupa Birlii iinde spanya’dan biraz farkla toprak bakmndan en byk lke sfatn tar. Fransa topraklar, batda ve kuzeyde ky ovalarndan, gneydouda Alp da zincirine, i Fransa’da Massif Central olarak anlan yksek blgelere ve gneybatda Pirenelere kadar uzanan deiik blgelerde, farkl yer ekillerine sahiptir. Alplerde yer alan ve Bat Avrupa’yla Avrupa Birlii’nin en yksek noktas olan 4807 metre yksekliindeki Mont Blanc, Fransa ile talya snrnda yer almaktadr. Kta Fransas ayrca Loire Nehri, Garonne Nehri, Seine Nehri ve Rhne Nehri gibi byk ve karmak bir akarsu ayla rlmtr. En alak noktas deniz yzeyinin iki metre altnda bulunan Camargue deltas iinde yer almaktadr. Yzlm 8.680 kilometrekare olan Korsika adas ise Akdeniz kysndaki Nice kentine 128 deniz mili uzaklktadr.

Denizar iller ve ortak topraklar da iin iine katldnda Fransa’nn toplam yzlm 674.843 kilometrekaredir. (Antarktika, Adlie Blgesi hari) Bu hliyle Fransa yeryznn %0.45’ini kaplar. 11 milyon kilometrekareyle Fransa, Amerika Birleik Devletleri’nin ardndan dnyann en byk ikinci mnhasr ekonomik blgesine de sahiptir.

Kta Fransas, Avrupa anakarasnn batsnda, 41 ile 51 kuzey paralelleri arasnda yer alr. Kuzey ve kuzeybat kesimlerinde lman iklim egemendir ve denizelliin etkisi i blgelerin de iklimlerini biimlendirmektedir. Gneydouda ise Akdeniz iklimi egemendir. Bat kesimler okyanusal iklim etkisi altndadr ve yksek miktarda ya alr. Bu blgelerde klar lk ve yazlar serin geer. kesimlerde scak, frtnal yazlar ve souk ama kurak klar grlr. Alplerde ve lkenin dier yksek kesimlerinde Alp iklimi yaanr. Bu souk blgelerde yln belirli dnemlerinde scaklklar sfrn altnda seyreder ve yaan kar alt ay yerde kalr.

Ekonomisi

Fransa, Avrupa’nn iktisadi adan gl lkelerinden olmakla birlikte, yakn dnemde uygulanmaya balanan iktisadi dnya pazarna uygulama siyasetinde glklerle karlatn 1971-1976 dnemi arasnda ticaret bilanosunun 1986 yl dnda srekli ak vermi olmas da kantlamaktadr. Bu olumsuz nokta bir yana braklrsa Fransa, tarm rnleri bolluu ve eitlilii ile Avrupa Ekonomik Topluluu iinde birinci srada, st rnleri asndan da dnyada drdnc srada (nitekim Fransa tarm- besin sanayi rnleri dsatmnda dnya ikincisidir) yer almasnn yan sra, sanayisi de ok gl bir lkedir.

Endstri, lke gelirinin eyreini ve ticaret kazancnn %80`inden fazlasn karlar. Devlet 1990larn bandan beri Fransa Telecom, Fransz Havayollar ve bankalar gibi dier endstrilerdeki hisselerini elden karmaya balamtr. Yksek orandaki isizlik hala Fransa iin sorun igal etmektedir. Fransa, geni refah imknlarn ve muazzam devlet brokrasisini kesmekten kanm ve bte an kapatmak iin savunma harcamalarn kesmeyi ve vergileri ykseltmeyi tercih etmitir. Fransa, 1 Ocak 1999`daki Euro sistemi referandumuna dier on Avrupa lkesi ile birlikte katlmtr.

lkedeki satn alma gc paritesi 1.871- trilyon $ olup, reel byme oran %3.1’dir. lkenin %3.3′ tarm, %26.1’i sanayi, %70.6’s hizmet sektrnde almaktadr. Enflasyon orannn tketici fiyatlarnda %2.3 olduu lkede i gc 27.88 milyon civarndadr. lkedeki isizlik oran %9.1’dir. Bununla beraber sanayi, makine, kimyasal rnler, otomobil, metalrji, uak, elektronik, tekstil, gda rnleri, turizm zerine dayaldr. Sanayinin byme oran yaklak %1.5’tir. lkedeki tarm rnleri buday, tahl, eker pancar, patates, zm, sr, st rnleri, balk gibi alt blmlere ayrlmaktadr.

lkede ihracat miktar 490 milyar $ olup, lke; makine ve tamaclk aralar, uak, plastik rnler, kimyasallar, eczaclk rnleri, demir-elik ve merubat gibi rnler satmaktadr. lkenin en ok ihracat yapt ortaklar, Almanya %14.7, spanya %9.7, talya %8.7, Birleik Krallk %8.3, Belika %7.1, ABD %7.1 eklindedir. Ayn ekilde lkedeki ithalat miktar 529.1 milyar $ olup, lke; makine ve paralar, aralar, ham petrol, uak, plastik rnler, kimyasal rnler almaktadr. lkenin ithalat ortaklar Almanya %18.9, Belika %10.7, talya %8.3, spanya %7, Hollanda %6.6, Birleik Krallk %5.9, ABD %5.1 eklindedir. lkenin d bor tutar 3.461 trilyon $ kadardr. Para birimi Avro olan lkenin mali yl takvim ylna gre hesaplanmaktadr.

Turizm

2007 ylnda kaydedilen 81.9 milyon[2] turistle Fransa, dnyada en ok ziyaret edilen lke durumundadr. Fransa’dan sonra gelen lkeler 58.5 milyon ile spanya ve 51.1 milyonla Amerika Birleik Devletleri’dir. Fransa’ya giri yapan 81.9 milyon kii hesaplanrken lkede yirmi drt saatten az kalan ya da Kuzey Avrupa’dan talya, spanya gibi lkelere gitmek isteyenlerin otoyollar araclyla yaptklar ksa sreli yolculuklar saylmaz. Fransa, tarih yaptlarla dolu ehirlere, kumsallara, tatil merkezlerine, kayak alanlarna ve krsal blgelere ev sahiplii yapar. Bunlarn yan sra Fransa ayrca inan turizmi ile de n plana kar. Hautes-Pyrnes ilinde yer alan Lourdes kenti her yl milyonlarca turist arlar. 2003 yl verilerine gre Fransa’da en ok turist eken yap ve yerler: Eyfel Kulesi (6.2 milyon), Louvre Mzesi (5.7 milyon), Versay Saray (2.8 milyon), Muse d’Orsay (2.1 milyon), Arc de Triomphe (1.2 million), Pompidou Merkezi (1.2 milyon), Mont-Saint-Michel (1 milyon), Chambord atosu (711,000), Sainte-Chapelle (683,000), Haut-Knigsbourg atosu (549,000), Puy de Dme (500,000), Muse Picasso (441,000), Carcassonne (362,000)’dur.

Nfusu

Tahmin 65.1 milyonluk nfusuyla Fransa, dnyada en yksek nfusa sahip on dokuzuncu lke ve Avrupa Birlii iinde Almanya’dan sonra ikinci kalabalk lkedir. lkenin en byk kentleri, Paris, Marsilya, Lyon, Lille, Toulouse, Nice ve Nantes’dr.

2004 ylnda Fransa’nn yllk nfus art hz %0.68 olarak belirlenmi ve doum ve kadn bana den ocuk says oranlar 2005 ylnda da artmay srdrmtr. 2006 ylnda, toplam lmlere karn 300 bin yeni doum olmutur. 2002 ylnda kadn bana den ocuk says 1.88 iken, 2008 ylnda bu say 2.02’ye ykselmitir

2004 ylnda, toplamda 140.033 kii d lkelerden Fransa’ya g etmitir. Bunlardan 90.250’si Afrika lkelerinden, 13.710’u ise Avrupa lkelerinden gelmitir. Daha sonraki yl, 2005’te, dardan alnan g 135.890’a gerileyerek ufak bir azalma gstermitir.

Fransa, etnik adan geni eitlilik gsteren bir lkedir. lkede yaklak 6 milyon Maripli ve tahmin 2.5 milyon kadar da siyah yaamaktadr. Gnmzde, Fransa nfusunun yaklak olarak %40’nn tarihin eitli dnemlerinde yaanan g dalgaryla lkeye gelenlerden olutuu dnlmektedir. Fransa Ulusal Ekonomik almalar ve statistik Enstits (ksaca) INSEE’nin yapt anketlere gre Fransa’da 4.9 milyon yabanc lkelerde domu gmen vardr ve bunlarn 2 milyonu Fransz vatandal hakk almlardr. Fransa ayrca Bat Avrupa’da en ok snma hakk veren lkedir. 2005 ylnda Fransa’ya yaklak 50 bin snma isteminde bulunulmutur. Fransa’nn yesi olduu Avrupa Birlii’nin serbest dolam zgrl, dier ye lkeler arasnda olduu gibi Fransa’y da kapsamaktadr ancak Fransa birlik yesi Dou Avrupa lkelerden gelecek g frenlemek iin birtakm giriimlerde bulunmutur.

Trkiye Cumhuriyeti alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Yurtd i Hizmetleri Genel Mdrl’nn resm verilere gre 31 Aralk 2006 tarihi itibaryla ifte uyruklu vatanda says dahil olmak zere 423.471, Fransa’nn 2006 saymlarna gre lkede 400.000 civarnda Trk vatanda yaamaktadr.

Fransa’da uzun yllardan beri tartlagelen bir konu da lke iinde krsal blgelerden byk kentlere ynelik gtr. 1960-1999 yllar arasndaki srete krsal kesim illerinden on bei nfus kayb yaamtr. Bunun en arpc rnei nfusunun %24’n i gle yitiren Creuse ili olmutur.

1992 ylnda alnan kararla, Fransa Cumhuriyeti anayasasnn 2. maddesi uyarnca, Franszca Fransa’nn tek resm dilidir. Bu durumda Fransa Bat Avrupa’da yalnzca bir resm dili olan tek lkedir. (Mikrodevletler hari) Ancak toplam saylar 77’yi bulan pek ok yresel dil, lehe ve aznlk dili Kta Fransas’nda ve denizar illerde konuulmaktadr. Yakn zamana dek Fransz hkmeti ve ulusal eitim sistemi bu dillerin renimine olanak vermemekteydi ancak gnmzde bu diller kimi okullarda eitli dzeylerde retilmektedir. Portekizce, talyanca, Marip Arapas ve Berber dilleri en ok konuulan aznlk dillerindendir.

Fransa’nn en st dzey idari birimleri

Blgeler Akitanya Alsace Auvergne Burgonya Bretanya Champagne-Ardenne Franche-Comt le-de-France Languedoc-Roussillon Limousin Lorraine Merkez Midi-Pyrnes Nord-Pas-de-Calais Aa Normandiya Yukar Normandiya Pays-de-la-Loire Picardie Poitou-Charentes Provence-Alpes-Cte d’Azur Rhne-Alpes

Kollektif blge Korsika

Denizar blgeler Fransz Guyanas Guadeloupe Martinique Runion

Denizar kollektif blgeler Mayotte Fransz Polinezyas Saint Barthlemy Saint Martin Saint Pierre ve Miquelon Wallis ve Futuna Adalar

zel statye sahip blge Yeni Kaledonya

Kk adalar Clipperton Adas Fransz Gney ve Antarktika Topraklar Crozet Adalar Kerguelen Adalar Saint Paul ve Amsterdam..