Yozgat, Trkiye Cumhuriyeti’nin Anadolu Blgesinde yer alan bir ildir. ekerek, Aydnck ve Kadehri ileleri ise Karadeniz Blgesi’nde kalr.

Yozgatn ileleri

Yozgat’a 14 ileden olumaktadr. Bunlar; Akdamadeni, Aydnck, Boazlyan, andr, ayralan, ekerek, Kadehri, Saraykent, Sarkaya, efaatli, Sorgun, Yenifakl, Yerky ve Yozgat Merkez iledir.

Akdamadeni

Yozgat’n dousunda bir iledir. Douda Sivas’n arkla lesi, gneyde ayralan, batda Sarkaya ve Saraykent, kuzeyde ise Kadehri ile evrilidir. lenin gneyi saram ve mee ormanlaryla kapl bir iledir.

Aydnck

Yozgat’a 105 kilometre uzaklktadr. ounluu Anadolu Blgesi’nde yer alan Yozgat’n, ekerek ilesiyle birlikte Orta Karadeniz Blgesi’nde bulunan iki ilesinden biridir.

Kuzeybatsnda orum ili, kuzeyinde Amasya ili, dousunda ekerek ilesiyle gneyinde Sorgun ilesi bulunmaktadr. Deveci Dalar’nn bat uzants olan Alan Dalar eteinde srtn yemyeil Gezibeli ve All vadilerine dayayan Aydnck’n 3 kilometre kuzeyinden, Anadolu’yu Dou Karadeniz ve Dou Anadolu blgelerine balayan 190 nolu karayolu gemektedir.

lenin yzlm 385 kilometrekare, deniz seviyesinden ykseklii ise 700 metredir. Aydnck topraklarnn %46’s tarm, %44′ orman, %9’u dier, %1’i de ayrlk ve mera alandr. Ormanlarla kapl dalarnda Karadeniz bitki rts hakimdir. Bu dalar yabani fndk, mee, kayn (grgen), am, ard, hlamur, da elmas, ahlat ve al aalaryla kapldr.

Boazlyan

Yozgat ilinin bir ilesidir. lede, Trkiye’nin 25. eker fabrikas olan bir eker fabrikas vardr. le; il topraklarnn gneyinde yer almaktadr. Douda; ayralan ve andr, kuzeyde; Sarkaya, kuzeybatda; efaatli ve merkez ile, batda; Yenifakl, gneybatda; Nevehir ve gneyde ise; Kayseri ve Felahiye ile komudur.

andr

lenin tarihesi hakknda kesin bir bilgi olmamakla birlikte Hititler dnemine kadar uzanan bir yerleim yeri olduu sanlmaktadr. “Yine tarihi kalntlarn gsterdiine gre Bizans dneminde de andr bir yerleim yeridir. Daha sonra sras ile Seluklular ve Anadolu Beyliklerinden Dulkadirolular tarafndan yerleim yeri olarak kullanlmtr.

andr, 1930 ylnda Belediye, 1948 ylnda Bucak ve 20 Mays 1990 ylnda da ile olmutur. 15.07.1991 tarihinde ilk kaymakamn greve balamasyla hukuken kazanlan ilelik vasf fiilen uygulamaya gemitir.

ayralan

Yozgat vilayetine bal ilelerden biridir.ama tabiri caizse bir kmaz sokaktr.Sivas, Kayseri ve Yozgat il snrlarnn kesitii noktadr. ayralan, bir yannda Akda Ormanlar ve Akdalar ile evrili yeil Anadolu ilelerindendir. Rakm 1 500 m, yzlm 1 445 km2 ve nfusu 25 958 (1997)dir. le arazisi genellikle dalktr. Douda Akdalar, batda Gevencik Da, kuzeybatda ise, Beyda yer almaktadr. Vadilerle paralanm olan engebeli arazi, yer yer dalgal dzlkler grnmne kavumaktadr. lede tannm byk bir akarsu yoktur. Ancak, ok sayda kk dere ve z bulunmaktadr. ayralan z, en nemli akarsuyudur. Beypnar ve Kayapnar sularnn birleiminden oluan Karacal z, Aa tekke Deresi, Kleki suyu ve Dere Kemal ise, ayralan z’nn nemli kollarn oluturmaktadr. Doal gllerin bulunmad ilede, Yahyasaray baraj ve decik baraj’nn gletleri, hem tarm alanlarnn, sulanmasnda kullanlmakta, hem de evreye bir grnt kazandrmaktadr. klimin karasal olduu ilede, yazlar; scak ve kurak, klar ise, souk ve kar yal gemektedir. Akdalar ileyi sert rzgarlara kar koru maktadr. Hakim bitki rts bozkrlardan olu mutur. Yalarn daha ok olduu dalk alanlarda ise; am, mee ve ladin trlerinden oluan ormanlar yer almaktadr (% 43.76). ayralan, Yozgat il’i genelinde Ormanlarn en youn olduu ilelerden birisidir. Vadi tabanlarnda da st ve kavak topluluklar yer almaktadr.

ekerek

ekerek ilesi eskiden Hacky ad altnda merkezi bir ky iken, Tokat ilinin Zile ilesine bal idi. 1924-1925 tarihlerinde ile merkezi Kadehri’ne nakledilince Hacky’de bu ileye baland. le merkezi bir yl sonra Kadehri’nden Hackyne nakledildi. Ancak daha sonra Sorgun ile olunca Hacky’de bu ileye bal bir ky olarak kald. Hacky 1928 ylnda Sorgun ilesine bal bucak haline geldi ve durumunu 1944 ylna kadar muhafaza etti. 1944 ylnn Ekim aynda ekerek Irma’nn ad verilerek Hacky buca, ile merkezi haline geldi. Ayn tarihte ile belediyesi de kuruldu. Sorgun ilesine bal Kadehri ve Mamure -yeni ad ile “Aydnck” bucaklar da ekerek ilesine baland. 20.05.1990 tarih ve 3644 sayl kanunla ekerek ilesine bal 105 kyden, Aydnck 32 ky ile, Kadehri 33 Kyle ekerek ilesinden ayrlarak iki yeni ile olmulardr. Bu durum ekerek’i olumsuz ynde etkilemitir. u an ekerek ilesine bal 40 ky, 4 belde bulunmaktadr.

Sarkaya

Sarkaya ilesi Yozgat’n gneydousunda yer alr. ifal kaplcalar ile tannan bu ilede Roma sitili yaplara, byk talarla rl duvar kalntlarna sk sk rastlanmaktadr.

Saraykent

Saraykent ilesi Yozgat’n dousunda yer almaktadr. le merkezine 1 km. mesafede bulunan scak su kaplcas ifa arayanlara hizmet vermektedir. lede ok sayda maara bulunmaktadr. Bu maaralarn Bizans dnemine ait olduu belirtilmektedir. Ayrca, 1221 ylnda Valide Sultan Mahperi Hatun tarafndan yaptrlan, ininli Sultan Han ile merkezinin 16 km. kuzeyinde yer almaktadr.

Sorgun

Sorgun Yozgat’n dousunda bulunmaktadr. le scak su kaynaklar bakmndan zengindir. Ayrca, Sorgun’da Salih Paa tarafndan 1813 tarihinde yaptrlan Salih Paa Camii bulunmaktadr.

Yerky

Yerky ilesi Yozgat’n batsnda yer alr. Saray Kynde bulunan Saray Ky apanolu Camii 1765′ de Kapucuba apanolu Ahmet Paa tarafndan yaptrlmtr.

Yozgat Ad
lin asl ad “Bozok” olup, zamanla “Yozgat” olarak deitirilmitir. Ouzlarn; “Bozok” koluna mensup Trkmenlerin bu blgeye aknyla birlikte, yre “Bozok” ismiyle anlmtr. 1800’l yllara doru bu ismin yan sra “Yozgat” ad da telaffuz edilmitir.

“Yozgat” adnn menei konusunda ise, deiik sylentiler ileri srlmektedir. Bir rivayete gre, Yozgat Saray Ky’nden (bugn itibariyle kasaba) itibaren aadan yukarya doru kat kat ykselmektedir. Bu kat kat ykseliindin ve rakmnn yksekliinden dolay nceleri “Yz kat” denmi, zamanla bu isim sylene sylene “Yozgat” halini almtr.

Dier bir rivayete gre; Airet Reisi mer Cabbar Aa’nn yz opurdu. Bu yzden kendisine opur veya apar Koca derlerdi. Sylentiye gre Cabbar Aa, srlerini bir yaz gn yaylakta otlatrken karsna Hzr kyor ve davar sahibi Cabbar Aa’dan imek iin st istiyor. Gler yzl mer Aa hemen misafirine ikramda kusur etmeyerek, gnl holuu ile st ikram eder. Hzr st itikten sonra ok memnun kalr ve Cabbar Aa’ya “obanolu, yozuna yoz katlsn, memleketinin ad Yoz-Kant olsun” diyor. Bu sz syleyerek kayboluyor. Temeli byle olan Yoz-Kant sylene sylene Yozgat halini alyor.

smin kayna hakknda her ne kadar tatmin edici bir bilgi yoksa da uzun yllar bu blgenin byle anld bilinmektedir.

2. Dnem Ktahya Mebusu Cemil Bey tarafndan verilen bir takrir ile Yozgat ismi Bozok olarak deitirilmi, bilahare 23 Haziran 1927 tarihinde Bozok Mebusu Sleyman Srr Bey ve arkadalarnn verdii bir takrirle Bozok ismi tekrar Yozgat olarak deitirilmitir. Yozgat ad nasl Bozok’tan dnmtr, pek anlalabilir, bir bilimsellik tamamaktadr.

Corafyas

Yozgat, Anadolu Blgesi’nin Orta Kzlrmak Blm’nde Bozok Platosu zerinde yer almaktadr.

AnkaraSivas karayolu ile Samsun-Kayseri-Mersin karayollar Yozgat’tan gemektedir. Bu yollar, uluslararas tamaclkta nemli bir yere sahiptir. lkemizden ve Avrupa lkelerinden Ortadou’ya yaplan ticaret, bu yollarn nemini daha da artrmaktadr. Kuzeyde; orum, Amasya, Tokat, douda; Sivas, gneyde; Kayseri, Nevehir, batda; Krehir, Krkkale illeri ile komudur.

lin dousu ile bats arasnda yaklak 8 dakikalk bir fark vardr. Yozgat, alan bakmndan Trkiye’nin 15. ilidir. zdm alan 13597 km, gerek alan ise 14123 km’dir. l geneli fazla dalk deildir….